Takıntılı-Kompulsif
bozukluk, insanı sık sık istenmeyen sıkıntılı davranış ya da düşüncelere iten
takıntıların ve kompulsif kuvvetleri kapsayan bütün ana belirtileri olan bir
zihinsel bozukluktur. Bu durum, psikyatri ilaç tedavisi ve psikoterapinin bir
kombinasyonuyla tedavi edilir.
Takıntılı-Kompulsif bozukluk(OCD), kişiyi, ismine “kompulsif” denilen olayı gerçekleştirmeye itilmiş hissediyor olan ritiuelleştirilmiş ya da tekrarlarlanmış davranışlar ve “takıntı” olarak adlandırılan rahatsız edici ve tekrar edici düşünceler yoluyla özelleşmiş bir kaygı bozukluğudur. Takıntı, istenmeyen dürtülerle ya da kompulsif görüntülerin bir formunuda alabilir. OCD’ye sahip insanların çoğunluğu hem takıntılı hemde kompulsif kavramına sahiptir fakat yaklaşık olarak yüzde 20’lik küçük kısmı, ya sadece takıntılı olur ya da sadece kompulsif olur.
OCD’ye sahip kişi genellikle, onları tetikleyen uyarılardan kaçınmak ya da kompulsif ile meşgul olmasıyla etkisiz hale getirmek ya da takıntıyı aktif bir şekilde rettetmeye çalışıyor. Bir çok vakada, kompulsif, kaygıyı hafifletmeye hizmet eder. Fakat, özellikle çok talepkar olduklarında kendilerini kaygıya sürüklemeleri nadir değildir.
OCD’nin damgası, kişinin, davranışları ve düşünceleri ya anlamsız ya da aşırı olmasıyla tanımlanıyor olmasıdır.
Fakat, bu durum, onları mantıksız yapmasına rağmen, kişiyi kompulsifliğe yitiyor olması çok güçlü olabilir. Bir kadın, değerli hiçbir şeyin atılmıyor olmasını garantiye almak için her akşam ev çöpünü inceleyerek saatler harcadı. Ne aradığı sorulduğunda, sinirli bir şekilde “hiç bir fikrim yok, değerli hiçbir şeye sahip değilim” diye itiraf etti.
Uzun zamandır OCD’e hastalığına sahip bazı insanlar, kendinlerini teslim etmelerin onlara daha rahatlatıcı hissettirdiği için kompulsif dürtülerini bırakabilirler.
Birçok OCD
mağduru, çoklu kompulsif ve takıntı tipine sahiptir. OCD’li bazıları,
başlangıçta asbestos kirliliğini içeren takıntı-kompulsif belirtilerinden
şikayetçi olabilir fakat detaylandırılmış bir inceleme, birikmiş gereksiz
mailleri ve zemin fayanslarını sessiz bir şekilde sayıyor olduğunu ifşa
edebilir.
Takıntının
Örnekleri
Takıntının en
yaygın tipi, pisliklerle(kir, mikrop ve hastalık korkusu), güvenlik/zarar (bir
yangından sorumlu olmak), istenmeyen agresif davranışlar( sevdiği birine
istemeyerek zarar verme dürtüsü) toplumca kabul edilmemiş cinsel ve dini
düşünceler(İsa’nın günahkar görüntüleri)ve kesinlik ya da simetriye ihtiyaç
duyma ile ilgili endişeleri kapsar.
Kompulsifin Örnekleri
Yaygın kompulsif tipleri, aşırı temizleme(ritüelleşmiş el temizliği); ritüelleri kontrol etme, düzenleme ve sipariş etme; rütin aktiviteleri tekrar etme( kapıdan içeri girdim-çıktım),sayma ve istifçilik( kullanışsız eşyaları toplama) gibi durumları içerir. Çoğu kompulsif, el yıkama gibi davranışlardan dolayı davranışları gözlemlenebilirken, bazılarında, korkunç bir fotografın hakkında gelmek için anlamsız sessiz ezberinden okunmuş kelimeler söylemesi gibi gözlemlenemez zihinsel ritüelleri olarak gerçekleşir.
OCD Belirtileri
Amerika Psikayatri Topluluğuna(2013)’e göre, OCD, çoğu insanda takıntının ve kompulsifin bir kombinasyonuyla tanımlanır. Takıntılar, kalıcı düşüncelerdir ya da insanın tuhaf, zorlayıcı ve istenmeyen olduğunu tecrübe etmesine neden olur. Takıntı, basit bir şekilde, bir şeyden çok fazla endişelenmek değildir. Bu durum ezici ve süreklidir. Düşünceleri durdurma girişimleri genellikle başarısızdır. Bazı insanlar, düşünceleri yatıştırmanın tek yolunun, bir kompulsif ile meşgul olması gerektiğini buldu.
Bir kompulsif, el yıkama ve sayma gibi davranışların tekrarlı bir çeşitidir ki bu durum bir insanı, oluyor olandan daha kötü olmasını engelesin diye ya da takıntılı olduğu düşünceyi durdursun diye gerçekleştirmek zorundaymış gibi hissettir. Kompulsif, kaygının azaltılmasına ve takıntıların takip ettiği sıkıntı hissiyle ilgili olana odaklanır.
Nedenleri&Teşhis
Araştırmalar, takıntı-kompulsif bozukluğunun neyin neden olduğunu açıklamada net değildir. Yaklaşık yüz yıl süreyle bir çok araştırma olmasına rağmen, sadece beyin yapısının altında yatan bazı şeyleri ve OCD teşhisi konulmuş bir kişiyi daha duyarlı yapan muhtemel risk faktörlerini anlmaya başlıyoruz. Muhtemelen suçlanacak tek bir faktör yoktur. Dahası, karmaşık faktörlerin bir kombinasyonu, muhtemelen birini, bu durumla teşhisi konabilmesi daha olası yapmaya katkı sağlar.
Birçok zihinsel hastalık gibi OCD, bir uzman tarafından en iyi teşhis edilir bunlar; psikolog, psikiyatri ya da bir klinik sosyal çalışan gibi bir zihinsel sağlık uzmanıdır. Bir aile hekimi ya da bir pratisyen, öncelikli teşhisi koymayı teşhis edebilirken, sadece bir zihinsel sağlık uzmanı, güvenilir bir şekilde bu durumu teşhis etmede gerekli becerileri ve deneyimleri sunabilir.
OCD Tedavisi
Ulusal Zihinsel Sağlık Ensititüsü’ne göre, OCD’ye sahip bir insana yardım etmek için çeşitli etkili tedavi stratejileri uzmanlarını göreve alır. Tipik bir şekilde, bu stratejiler, (eğer uygunsa) belirli tip psikiyatri ilaç tedavisyle haftalık olarak bireysel psikoterapiye odaklanan geniş bir tedavi planını içerir.
Bu durumu tedavi etmede kullanılan özel tedavi tipleri, bilişsel davranış ve Maruz Kalma ve Müdahale Önleme(EX/RP) terapisi gibi davranışsal teknikleri kapsar. Son 10 yıllara dayanan araştırmaya değer araştırmalara bağlı, bu teknikler, büyük ölçüde OCD ile ilgili düşüncelerin ve problemli davranışlara yardım inşa etmede etkilidir. Bu terapi tiplerinin birini deneyen bir çok insan 6 ayla bir yıla kadar belirtilerinin hafiflediği görülecektir.
KAYNAKÇA: https://psychcentral.com/ocd#Living-With-Managing-OCD
Yorumlar
Yorum Gönder